Khi trẻ có dấu hiệu chậm nói, tăng động kém chú ý, hay có những biểu hiện của rối loạn phổ tự kỷ, rối loạn phát triển, khó khăn trong việc học tập, .v.v. Cha mẹ sẽ lo lắng về tình trạng của con, cùng với đó là đặt ra câu hỏi; khám ở đâu? Khám như thế nào? Bác sĩ hay nhóm chuyên môn nào sẽ khám cho con?
Trước tiên, phụ huynh cần hiểu Nhi khoa phát triển hành vi là gì? Khi nói đến Nhi khoa phát triển là chúng ta đề cập tới các lĩnh vực phát triển của một đứa trẻ bao gồm; vận động, nhận thức, ngôn ngữ, kỹ năng cá nhân, kỹ năng xã hội và tiền học đường. Ở từng lĩnh vực, đứa trẻ sẽ phát triển từng bước, đi từ thấp đến cao. Các lĩnh vực này khác nhau nhưng chúng có mối liên hệ qua lại thúc đẩy đứa trẻ phát triển theo quy luật.
Khi đứa trẻ có những khó khăn thuộc các lĩnh vực phát triển thì để tối ưu cho sự phát triển của trẻ thì không có một bác sĩ hay nhà chuyên môn nào có thể tự mình thực hiện được mà cần đến nhóm nhà chuyên môn (đa ngành) giúp đỡ trẻ, bên cạnh đó xác định được các vấn đề từ môi trường (parenting, school) là điều cần thiết.
Khi khám về Nhi khoa phát triển hành vi thì vai trò của bác sĩ Nhi khoa phát triển là vô cùng quan trọng. Vai trò bác sĩ Nhi khoa phát triển hành vi (Developmental Behavior Pediatrician) bác sĩ Nhi khoa về phát triển thường sẽ dành ít nhất một hoặc hai giờ với một đứa trẻ để tiến hành đánh giá ban đầu. Bác sĩ sẽ phỏng vấn phụ huynh về lịch sử phát triển, thói quen, khả năng và thách thức của trẻ. Thông tin bên ngoài từ giáo viên, nhà trị liệu và các nhà chuyên môn khác được xem xét. Sau khi đánh giá xong, bác sĩ Nhi khoa phát triển sẽ cung cấp một báo cáo với chẩn đoán cụ thể khi thích hợp. Các gia đình có thể nhận được các khuyến nghị điều trị hoặc giới thiệu đến các cơ sở cung cấp các phương pháp điều trị đó, giúp tìm nhà trị liệu và hướng dẫn lập kế hoạch giáo dục.
Khám như thế nào? Khám về Nhi khoa phát triển khác với các dạng khám bệnh khác. Gần như là không làm các loại cận lâm sàng (xét nghiệm, chụp chiếu, ...) nếu có nghi ngờ sẽ chỉ định thực hiện sau đó. Chủ yếu là thông qua chơi để quan sát lâm sàng của trẻ. Thường bác sĩ Nhi khoa sẽ quan sát thông qua chơi đùa, quan sát hành vi của trẻ và đặt câu hỏi với phụ huynh, xem xét lịch sử, mối quan hệ gia đình, tương tác trong gia đình của trẻ. Chuyên viên tâm lý thông qua chơi đùa của trẻ, trò truyện cùng trẻ sẽ đánh giá hành vi hoặc tuổi phát triển của trẻ (mục đích nhìn nhận rõ khả năng cũng như tiềm năng của trẻ, hành vi của trẻ có hay không có ảnh hưởng đến phát triển của trẻ. Sau đó giúp phụ huynh thấu hiểu rõ hơn về con của mình). Đối với chuyên viên ngôn ngữ trị liệu sẽ đánh giá các mặt giao tiếp, ngôn ngữ, kỹ năng chơi, v.v. Sau thời gian quan sát và thực hiện các công cụ sàng lọc, nhóm nhà chuyên môn sẽ hội chẩn ngay sau đó hoặc chờ đợi thêm những đánh giá cần thiết.
Thực trạng tại Việt Nam, do vấn đề về hệ thống y tế còn có nhiều cái ưu tiên hơn nên ngành Nhi khoa phát triển chưa có mặt trong các trường đào tạo nên gây ra nhiều bất cập trong việc khám, chẩn đoán cho nhóm trẻ có khó khăn về phát triển. Tại nhiều bệnh viện, công việc này đang được phụ trách bởi những bác sĩ không đúng chuyên môn. Có những cơ sở bệnh viện, trung tâm, khám về lĩnh vực phát triển còn được thực hiện bởi một số chuyên viên tâm lý, nhân viên công tác xã hội.
Đưa ra chẩn đoán trong lĩnh vực phát triển phải thận trọng, bởi sự thay đổi của não trẻ là rất nhanh, bên cạnh các yếu tố lâm sàng quan sát được thì yếu tố môi trường (parenting, school) dễ nhầm lẫn. Song song với chẩn đoán thì việc định hướng can thiệp (phác đồ điều trị) cho từng trẻ là không giống nhau. Trong tình hình Việt Nam hiện nay, các phụ huynh quan tâm trước khi cho trẻ đi khám nên đặt câu hỏi: Tôi đi tìm điều gì? Giải quyết ra sao? Ai giúp giải quyết vấn đề gì? Trẻ sẽ được khám bởi ai? Nhóm nhà chuyên môn nào?
“Bác sĩ nhi khoa về phát triển cung cấp dịch vụ chăm sóc đặc biệt cho trẻ em và thanh thiếu niên mắc nhiều chứng rối loạn phát triển. Những rối loạn này có thể bao gồm khuyết tật nhận thức hoặc học tập, chậm phát triển, tự kỷ, khuyết tật vận động như bại não, rối loạn di truyền, rối loạn ngôn ngữ, khiếm thính hoặc khiếm thị và rối loạn hành vi. Bác sĩ nhi khoa phát triển hành vi tham vấn và làm việc chặt chẽ với những người khác trong “vòng tròn chăm sóc” của trẻ em hoặc thanh thiếu niên, tích hợp thông tin từ các chuyên gia khác và các thành viên nhóm y tế đồng minh. Họ ủng hộ việc tối ưu hóa khả năng của trẻ em và thanh thiếu niên trong gia đình, trường học hoặc nhà trẻ, văn hóa và cộng đồng của họ” (trích – Hiệp hội nhi khoa Canada)
Độc giả quan tâm vui lòng tham khảo thêm tại viện Nhi khoa Hoa Kỳ -American Academy of Pediatrics. https://pediatrics.aappublications.org/
Tác giả: Nhóm chuyên môn trung tâm Sống Trẻ
….…………………………………………………
Phụ huynh cần tìm kiếm chương trình can thiệp cho trẻ. Liên hệ với chúng tôi để được giúp đỡ
